Vitamine C wordt in de gezonde huid in hoge concentraties aangetroffen (Shindo et al. 1994 en Rhie et al., 2001).  De opperhuid bevat meer vitamine C in vergelijking met de lederhuid, maar in beide huidlagen nemen de concentraties af naarmate men ouder wordt (Rhie et al., 2001). Bovendien kan overmatige blootstelling aan UV-licht het vitamine C-gehalte negatief beïnvloeden. Dit gebeurt voornamelijk in de opperhuid (Thiele et al. 1997 en Podda et al. 1998).

Vitamine C-tekort, ook wel bekend als scheurbuik, wordt gekenmerkt door een kwetsbare huid, verdikking van het stratum corneum, onderhuidse bloedingen en verminderde wondgenezing. Deze symptomen zijn het gevolg van een afname van de collageensynthese en het verlies van bindweefsel (Pullar et al., 2017). Voldoende inname van vitamine C uit de voeding voorkomt dit soort laesies. Een ernstig tekort komt in de westerse wereld nauwelijks meer voor. Maar dat wilt niet zeggen dat men dagelijks de aanbevolen hoeveelheden binnenkrijgt. Kiwi’s, paprika’s, citrusvruchten, aardbeien en blauwe bessen zitten van nature boordevol vitamine C.

Vitamine C is een essentieel bestanddeel van de huid vanwege de antioxidatieve werking. Onderzoekers concluderen namelijk dat vitamine C gunstig kan zijn voor het voorkomen en behandelen van door UV veroorzaakte huidschade (McArdle, 2002, Fuchs & Kern, 1998). 

Bescherming tegen de zon

De ‘Minimal Erythemal Dose’ (MED) is een maat voor de bescherming tegen UV-licht in de huid. Erytheem is de rode kleurverandering van de huid die ontstaat bij blootstelling aan de zon, als gevolg van vaatverwijding. Studies bij mensen tonen aan dat de MED niet verbetert door enkel vitamine C supplementen in te nemen. Dit suggereert dat vitamine C alleen onvoldoende antioxiderende bescherming biedt tegen UV-straling (McArdle, 2002 en Fuchs & Kern, 1998). Verschillende studies geven echter aan dat een combinatie van vitamine C en E mogelijk wel UV-bescherming bereikt. Suppletie van beide vitamines resulteert in een effectieve verhoging van de MED (Placzek et al., 2004 en Eberlein-König, 1998). 

 

‘Vitamine C en E samen bieden mogelijk UV bescherming, enkel vitamine C heeft geeft effect’

 

Herstel na beschadiging

Naast de antioxidatieve rol is de synthese (aanmaak) van collageen, dat wordt gereguleerd door vitamine C, goed gekarakteriseerd (Peterkofsky, 1991). Collageen is essentieel voor de stabiliteit van de buitenste huidlaag. Er zijn veel gunstige effecten van vitamine C-suppletie rondom het herstel na UV-schade bekend. Het is bijvoorbeeld tientallen jaren geleden al aangetoond dat de vitamine het collageen-mRNA stabiliseert, waardoor de collageensynthese toeneemt. Onderzoekers suggereren dat dit fundamenteel is voor het herstel van de beschadigde huid (Geesin et al., 1998). Tegelijkertijd wordt de elastineproductie verlaagd door suppletie met vitamine C. Dit eiwit wordt gewoonlijk overgeproduceerd indien de huid beschadigd is door blootstelling aan UV-licht (Davidson et al., 1997). Tevens lijkt vitamine C de proliferatiesnelheid van fibroblasten te verhogen. Normaal neemt deze capaciteit af naarmate men ouder wordt (Phillips et al., 1994). Bovendien wordt DNA-herstel in fibroblasten gestimuleerd door vitamine C (Duarte et al., 2009).

Wil je weten hoe de mechanismen achter bovengenoemde effecten precies werken? En ben je nieuwsgierig naar hoe je deze kennis in de praktijk kunt brengen? Volg dan de opleiding ‘Voeding en de huid’ waarin onze diëtisten je precies uitleggen hoe je voedings- en suppletieadvies in kunt zetten tijdens jouw specifieke behandelingen.

 

Onderzoek naar de rol van voeding bij huidveroudering wordt steeds vaker uitgevoerd. Hoewel er nog weinig gedegen interventiestudies zijn, blijkt uit grootschalige observationele studies dat een hogere inname van vitamine C via de voeding geassocieerd is met een beter uiterlijk van de huid. Onderzoekers vonden een significante afname van rimpels (Cosgrove et al., 2007 en Purba et al., 2001). Mekic en collega’s (2019) hebben recent aangetoond dat een betere naleving van de Nederlandse voedingsrichtlijnen significant geassocieerd is met minder rimpels bij vrouwen. Zij illustreren dat een voedingspatroon rijk aan fruit geassocieerd is met minder rimpels vergeleken met mensen die minder fruit eten. De onderzoekers stellen dat vitamines in een gezond dieet bescherming bieden tegen huidveroudering dat is veroorzaakt door de zon. Ze suggereren ook dat de nutriënten de collageenproductie en DNA-herstelmechanismen stimuleren (Mekic et al., 2019 & Schagen et al., 2012).

Hierboven wordt al globaal toegelicht welke werkingsmechanismen ten grondslag liggen aan de positieve effecten van vitamine C op de huid. Overmatige blootstelling aan UV-licht veroorzaakt een verlaging van het vitamine C en E gehalte in de huid. De omvang van dit fenomeen is afhankelijk van de intensiteit en duur van de UV-blootstelling (Podda et al., 1998). Bovendien ontstaan er bij blootstelling aan UV-licht vrije radicalen in de huid die schade veroorzaken. Van vitamine C in de huid wordt aangenomen dat het een sleutelrol speelt bij het neutraliseren van deze vrije radicalen en het verminderen van UV-huidbeschadiging. In combinatie met een hoge dosis orale vitamine E lijkt het te beschermen tegen huidontsteking na blootstelling aan UV-straling (Fuchs & Kern, 1998). Tebbe et al. (1997) en Stewart et al. (1996) lieten zien dat de toevoeging van vitamine C in keratinocyten UV-gerelateerde DNA-schade vermindert. Vitamine C moduleert ook redoxgevoelige celsignalering in gekweekte huidcellen en draagt daardoor bij tot celoverleving na blootstelling aan UV-straling (Nakamura et al., 1997).

Concluderend kan orale vitamine C huidveroudering beperken door huidbeschadiging, die wordt veroorzaakt door blootstelling aan UV-licht, te remmen. Dit komt door de antioxidatieve werking in de huid. Vitamine C is ook essentieel voor het herstellen van de door UV beschadigde huid. Een voedselpatroon met veel fruit zou beschermen tegen rimpels, maar vitamine C-suppletie in hoge doseringen* en alleen in combinatie met vitamine E kan nodig zijn om effectief te beschermen tegen door UV veroorzaakte huidschade. Terwijl wordt aangenomen dat topische toepassingen van vitamine C en E nog effectiever is pleiten wij voor meer en grotere studies om de synergie tussen de twee toepassingen en de lange termijn effecten te bevestigen. Er is nog geen onderzoek gedaan naar de combinatie van zowel topische vitamine C en orale vitamine C-suppletie. Tevens bevat onze voeding niet alleen vitamine C, maar het bestaat ook uit een matrix van andere micro- en macronutriënten. Meer onderzoek naar de oorzaak en gevolg relaties tussen specifieke voedingspatronen en aanvullende suppletie rondom huidveroudering is nodig.

* Voor meer informatie over onder andere doseringen verwijzen wij je graag naar onze opleidingen.

Vind je dit artikel inspirerend? Ben je nieuwsgierig naar meer kennis over voeding en de huid? En heb je behoefte aan een praktische doorvertaling? Wil je bijvoorbeeld weten welke toepassingen en in welke doseringen en vormen vitamine C en E het meest effectief zijn? Volg dan onze opleiding ‘Voeding en de huid’. Hierin geven de diëtisten en voedingswetenschappers van het KIVH genuanceerde en praktische handvatten die je direct kunt inzetten bij jouw klanten.

Hieronder vind je een opsomming van de bronnen die zijn gebruikt voor dit artikel. Tevens zijn er bronnen aan toegevoegd die wellicht interessant zijn voor je. Let wel, het interpreteren van voedingsonderzoek is vaak uitdagend. Wil je weten hoe je voedingsonderzoek het beste interpreteert of wil je liever een praktische doorvertaling naar hapklare adviezen? De professionals van het KIVH helpen je graag. Kijk op deze link voor de meest gevolgde opleiding. 

 

Burke, K. E., Clive, J., Combs, G. F., Commisso, J., Carl, L., Nakamura, R. M. (2009). Effects of Topical and Oral Vitamin E on Pigmentation and Skin Cancer Induced by Ultraviolet Irradiation in Skh : 2 Hairless Mice Effects of Topical and Oral Vitamin E on Pigmentation and Skin Cancer Induced by Ultraviolet Irradiation in Skh : 2 Hairless Mice, 5581. https://doi.org/10.1207/S15327914NC381

Cosgrove, M. C., Franco, O. H., Granger, S. P., Murray, P. G., & Mayes, A. E. (2007). Dietary nutrient intakes and skin-aging appearance among middle- aged American women 1 Ϫ 4, (10), 1225–1231.

Darr D, Combs S, Dunston S, Manning T, Pinnell S. (1992). Topical vitamin C protects porcine skin from ultraviolet radiation-induced damage. Br J Dermatol. 127(3):247-53.

Davidson, J. M., Luvalle, P. A., Zoia, O., Quaglino, D., & Giro, M. (1997). Ascorbate Differentially Regulates Elastin and Collagen Biosynthesis in Vascular Smooth Muscle Cells and Skin Fibroblasts by Pretranslational Mechanisms *, 272(1), 345–352.

Duarte, T. L., Cooke, M. S., & Jones, G. D. D. (2009). Free Radical Biology & Medicine Gene expression pro fi ling reveals new protective roles for vitamin C in human skin cells. Free Radical Biology and Medicine, 46(1), 78–87. https://doi.org/10.1016/j.freeradbiomed.2008.09.028

Eberlein-könig, B., Placzek, M., & Przybilla, B. (1998). Protective effect against sunburn of combined systemic ascorbic acid ( vitamin C ) and d- α -tocopherol ( vitamin E ), (vitamin C), 45–48.

Fuchs, J., & Kern, H. (1998). Modulation of UV-light-induced skin inflammation by D-alpha-tocopherol and L-ascorbic acid: A clinical study using solar simulated radiation. Free Radical Biology and Medicine, 25(9), 1006–1012. https://doi.org/10.1016/S0891-5849(98)00132-4

Kang, J. S., Kim, H. N., Jung, D. J., Kim, J. E., Mun, G. H., Kim, Y. S., … Lee, W. J. (2007). Regulation of UVB-Induced IL-8 and MCP-1 Production in Skin Keratinocytes by Increasing Vitamin C Uptake via the Redistribution of SVCT-1 from the Cytosol to the Membrane. Journal of Investigative Dermatology, 127(3), 698–706. https://doi.org/10.1038/sj.jid.5700572

McArdle F, Rhodes LE, Parslew R, Jack CI, Friedmann PS, Jackson MJ. (2002). UVR-induced oxidative stress in human skin in vivo: effects of oral vitamin C supplementation. Free Radic Biol Med. 33(10):1355-62.

Meki, S. (2018). A healthy diet in women is associated with less facial wrinkles in a large Dutch population-based cohort, 0–7. https://doi.org/10.1016/j.jaad.2018.03.033

Nakamura, T., Pinnell, S. R., Darr, D., Kurimoto, I., Itami, S., Yoshikawa, K., & Streilein, J. W. (1997). Vitamin C Abrogates the Deleterious Effects of UVB Radiation on Cutaneous Immunity by a Mechanism That Does Not Depend on TNF-α. Journal of Investigative Dermatology, 109(1), 20–24. https://doi.org/10.1111/1523-1747.ep12276349

Peterkofsky B. (1991). Ascorbate requirement for hydroxylation and secretion of procollagen. The American Journal of Clinical Nutrition, Volume 54, Issue 6, December 1991, Pages 1135S–1140S, https://doi-org.ezproxy.library.wur.nl/10.1093/ajcn/54.6.1135s

Phillips, C. L., Combs, S. B., & Pinnell, S. R. (1994). Effects of Ascorbic Acid on Proliferation and Collagen Synthesis in Relation to the Donor Age of Human Dermal Fibroblasts. Journal of Investigative Dermatology, 103(2), 228–232. https://doi.org/10.1111/1523-1747.ep12393187

Placzek, M., Gaube, Ã. S., Kerkmann, Ã. U., Gilbertz, Ã. K., Herzinger, T., Ekkehard, Ã., & Ã, B. P. (2004). Ultraviolet B-Induced DNA Damage in Human Epidermis Is Modified by the Antioxidants Ascorbic Acid and D – a -Tocopherol. Journal of Investigative Dermatology, 124(2), 304–307. https://doi.org/10.1111/j.0022-202X.2004.23560.x

Podda M1, Traber MG, Weber C, Yan LJ, P. L. (1998). UV-irradiation depletes antioxidants and causes oxidative damage in a model of human skin. Free Radic Biol Med., 24(1), 55–65.

Pullar, J. M., Carr, A. C., & Vissers, M. C. M. (2017). The roles of vitamin C in skin health. Nutrients, 9(8). https://doi.org/10.3390/nu9080866

Purba, M. br, Kouris-Blazos, A., Wattanapenpaiboon, N., Lukito, W., Rothenberg, E. M., Steen, B. C., & Wahlqvist, M. L. (2001). Skin wrinkling: Can food make a difference? Journal of the American College of Nutrition, 20(1), 71–80. https://doi.org/10.1080/07315724.2001.10719017

Rhie, G., Shin, M. H., Seo, J. Y., Choi, W. W., Cho, K. H., & Kim, K. H. (2001). Aging- and Photoaging-Dependent Changes of Enzymic and Nonenzymic Antioxidants in the Epidermis and Dermis of Human Skin In Vivo. Journal of Investigative Dermatology, 117(5), 1212–1217. https://doi.org/10.1046/j.0022-202x.2001.01469.x

Schagen, S. K., Zampeli, V. A., Makrantonaki, E., & Zouboulis, C. C. (2012). Discovering the link between nutrition and skin aging, 4(3), 298–307.

Shindo, Y., Witt, E., Han, D., Epstein, W., & Packer, L. (1994). Enzymic and Non-Enzymic Antioxidants in Epidermis and Dermis of Human Skin. Journal of Investigative Dermatology, 102(1), 122–124. https://doi.org/10.1111/1523-1747.ep12371744

Steiling, H., Longet, K., Moodycliffe, A., Mansourian, R., Bertschy, E., Smola, H., … Williamson, G. (2007). Sodium-dependent vitamin C transporter isoforms in skin : Distribution , kinetics , and effect of UVB-induced oxidative stress, 43, 752–762. https://doi.org/10.1016/j.freeradbiomed.2007.05.001

Stewart, M. S., Cameron, G. S., & Pence, B. C. (1996). Antioxidant Nutrients Protect Against UVB-Induced Oxidative Damage to DNA of Mouse Keratinocytes in Culture. Journal of Investigative Dermatology, 106(5), 1086–1089. https://doi.org/10.1111/1523-1747.ep12339344

Tebbe, B., Wu, S., Geilen, C. C., Eberle, J., & Kodelja, V. (1997). L-Ascorbic Acid Inhibits UV A-Induced Lipid Peroxidation and Secretion ofIL-la and IL-6 Cultured Human Keratinocytes In Vitro •, 302–306. https://doi.org/10.1111/1523-1747.ep12286468

Thiele, J. E. N. S. J. T., Raber, M. A. G. T., Sang, K. E. T., Ross, C. A. E. C., & Acker, L. E. P. (1997). Original Contribution In Vivo Exposure to Ozone Depletes Vitamins C and E and Induces Lipid Peroxidation in Epidermal Layers of Murine Skin, 23(3), 385–391.